Het verkiezingsdebat van gisteravond draaide al snel uit op één duidelijk thema: de vraag of Geert Wilders en zijn PVV mogen meedoen aan de macht als ze de grootste partij worden. Terwijl Wilders zelf zelfverzekerd sprak over “de wil van het volk”, lieten de andere lijsttrekkers er weinig twijfel over bestaan dat samenwerking met hem uitgesloten is. Frans Timmermans (GroenLinks-PvdA) noemde zijn partij “onverenigbaar met haat en uitsluiting”, terwijl Dilan Yeşilgöz (VVD) benadrukte dat ze “geen kabinet zal vormen met partijen die groepen Nederlanders buitensluiten.”
De toon van het debat werd steeds feller naarmate Wilders de druk opvoerde. “Jullie zijn bang voor de kiezer.” beet hij zijn tegenstanders toe, toen opnieuw duidelijk werd dat vrijwel niemand met de PVV wil regeren. Caroline van der Plas (BBB) probeerde nog te bemiddelen. Maar gaf toe dat “het moeilijk is om bruggen te bouwen als er zulke harde woorden zijn gevallen.” Het publiek thuis zag hoe Wilders zich steeds meer opstelde als de buitenstaander die door de gevestigde partijen wordt geweerd. Een rol die hij met zichtbaar gemak aannam.
Ruziemakende kinderen in verkiezingsdebat
Volgens analisten weerspiegelde het debat precies de impasse waarin de Nederlandse politiek zich bevindt. Aan de ene kant staat een PVV die in de peilingen hoog blijft scoren en veel kiezers aanspreekt met haar directe toon. Aan de andere kant een politiek blok dat koste wat kost wil voorkomen dat Wilders invloed krijgt op het beleid. “Als de kiezer voor verandering kiest, dan krijgt hij van deze partijen alsnog meer van hetzelfde.” zei Wilders fel. Die uitspraak vatte volgens velen het sentiment van de avond samen. De kloof tussen de grootste partij in wording en de rest van de politieke arena lijkt groter dan ooit.
Na afloop waren de reacties verdeeld. Voorstanders van Wilders spraken van “democratische hypocrisie” omdat andere partijen weigeren samen te werken met een partij die mogelijk de verkiezingen wint. Tegenstanders vonden juist dat het debat duidelijk maakte waarom samenwerking met de PVV onmogelijk is. Hoe dan ook, één conclusie werd breed gedeeld: het politieke landschap is volledig gepolariseerd. En de formatie na de verkiezingen belooft opnieuw een zware en verdeelde strijd te worden.